„Zabytek tygodnia” #6
W jednej z muzealnych gablot wyeksponowane jest coś, co na pierwszy rzut oka może przypominać bieliznę. W rzeczywistości jest to strój sportowy (koszulka i spodenki/pantalony) lokalnego klubu działającego w ramach niemieckiego stowarzyszenia gimnastycznego – Turnverein.
Turnverein, (od niemieckiego Turnen – uprawiać gimnastykę, i Verein – klub, związek) jest stowarzyszeniem gimnastyków założonym przez niemieckiego nauczyciela i patriotę Friedricha Ludwiga Jahna w Berlinie w 1811 roku. Obecnie termin ten oznacza również miejsce do ćwiczeń fizycznych.
Wczesne turnvereins były ośrodkami kultywowania zdrowia i wigoru poprzez ćwiczenia gimnastyczne, w tym korzystanie z takich nowoczesnych urządzeń gimnastycznych jak: poziomy drążek, poręcze równoległe, koń boczny i koń woltyżerski. Organizacje te miały również na celu przygotowanie młodzieży niemieckiej do obrony kraju przed napoleońską Francją, a gimnastyków zachęcano do rozwijania ducha patriotyzmu i Deutschheit ("niemieckości").
W krajach niemieckich podczas rewolucji 1848 roku niektórzy członkowie turnvereinów stanęli po stronie frakcji, które bezskutecznie zbuntowały się przeciwko monarchii i zostali zmuszeni do opuszczenia kraju. Emigranci ci zakładali podobne kluby w innych krajach, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, w Cincinnati w stanie Ohio w 1848 roku, gdzie powstała organizacja zwana obecnie Amerykańskimi Turnvereinami. Podobne organizacje, zwane Sokołami (patrz Sokol), utworzone w Czechach w latach 60-tych XIX wieku, kładły nacisk na jedność społeczną i wspólnotową, a nie na nacjonalizm.
Symbolem tego stowarzyszenia jest Turnerkreuz – krzyż gimnastyczny stworzony w 1844 roku przez grawera i drukarza Johanna Heinricha Felsinga (1800–1875) z Darmstadt w Hesji. Składa się z czterech lustrzanie odbitych dużych liter F, tworzących krzyż grecki. Reprezentują one motto: Frisch (świeży), Fromm (pobożny), Fröhlich (szczęśliwy), Frei (swobodny, wolny). Taki krzyż znajdziemy na metce przedstawianej koszulki. Członkowie Deutsche Turnerschaft (D.T.) – Niemieckie Towarzystwo Gimnastyczne, będące organizacją patronacką cywilnych klubów gimnastycznych w Niemczech, pozdrawiali się również hasłem Gut Heil (bezpieczny i zdrowy).
W Bublitz Turnverein Klub założono w 1863 roku. Ćwiczenia skupiały się wokół stadionu (Jahnplatz), gdzie najprawdopodobniej była też siedziba klubu. Ku czci poległych w I wojnie światowej członków Turnverein Bublitz postawiono pomnik usytuowany na cmentarzu.
Na koszulce widzimy również ręcznie haftowane późniejsze symbole D.T. (Deutsche Turnerschaft) oraz szytą złotą nicią odznakę DRA, co świadczy, że pochodzi ona sprzed 1934 roku.
DRA (Komitet ds. Ćwiczeń Fizycznych Rzeszy Niemieckiej) wyłonił się w 1917 r. z działającego do tej pory Komitetu Rzeszy ds. Igrzysk Olimpijskich. Zaplanowane w Niemczech igrzyska w 1916 roku nie odbyły się, a w latach 1920 i 1924 niemieccy sportowcy nie zostali wpuszczeni. Wykluczeni w ten sposób sportowcy założyli Komitet Rzeszy ds. Niemieckich Igrzysk Walki i przeprowadzali je co 4 lata.
W Republice Weimarskiej DRA była organizacją parasolową zajmującą się sportem w Niemczech, chociaż nie wszystkie stowarzyszenia do niej należały. Warunkiem nabycia było 5 ćwiczeń z 5 dziedzin, takich jak pchnięcie kulą, bieganie, skoki itp. Od 1921 r. odznakę mogły nabyć także kobiety. Po przejęciu władzy przez narodowych socjalistów w 1933 r. rozwiązano wszystkie stowarzyszenia sportowe, które nie były na tej samej linii ideologicznej co NSDAP. Obejmowały one robotnicze stowarzyszenia sportowe i kluby sportowe o poglądach lub orientacjach socjaldemokratycznych lub komunistycznych. Przewodniczący DRA, Theodor Lewald, został oskarżony o pochodzenie semickie i zmuszony do rezygnacji. 5 maja 1933 r. DRA rozwiązała się bez uchwały walnego zgromadzenia i w ramach dostosowania przeszła pod opiekę narodowych socjalistów. Komisarz Rzeszy do spraw gimnastyki i sportu, Hans von Tschammer und Osten, został mianowany przywódcą sportowym Rzeszy 19 lipca. Był teraz odpowiedzialny za wszystkie sporty. 27 lipca 1934 r. powstało Stowarzyszenie Ćwiczeń Fizycznych Rzeszy Niemieckiej (DRL).
Turnvereins nadal wspiera programy obywatelskie i kulturalne, a także zajęcia zdrowotne i wychowanie fizyczne, zwłaszcza gimnastykę.
